آزمایش چکاپ کامل به مجموعه تست هایی گفته می شود که برای ارزیابی میزان سلامت جسمانی فرد انجام می شود. این آزمایش ها برای بررسی احتمال ابتلا به برخی بیماری های شایع و خاص انجام می شوند. شاید برای شما هم پیش آمده باشد که پس از ابتلا به یک بیماری خاص به فکر پیشگیری قبل از ابتلا به آن افتاده باشید. آزمایش چکاپ یکی از ساده ترین راه هایی می باشد که شما می توانید از ابتلا به بسیاری از بیماری ها پیشگیری کنید.

.

آزمایش چکاپ شامل چه آزمایش هایی می شود؟

آزمایش چکاپ جز آزمایش های روتین هر آزمایشگاه می باشد. در آزمایش های بالینی با بررسی فاکتور های خاص موجود در بدن و بررسی بالا یا پایین آمدن این فاکتورها احتمال ابتلا یا عدم ابتلا به یک بیماری خاص مورد بررسی قرار می گیرد. این فاکتورها می توانند یک هورمون یا یک پروتئین یا یک ماده خاص در بدن باشد که بررسی میزان آن در خون یا سایر نمونه های بالینی می تواند بیانگر عملکرد طبیعی یک ارگان یا احتمال ابتلا به یک بیماری خاص است. این فاکتورها از نمونه های مختلف قابل اندازه گیری می باشند.

آزمایش چکاپ می تواند از نمونه های زیر انجام گیرد:

•    نمونه خون

•    نمونه ادرار

•    نمونه مدفوع

1- آزمایش CBC

این آزمایش به صورت کلی برای شمارش سلول های خونی شما، که شامل گلبول های سفید و قرمز و همچنین پلاکت ها می باشد، استفاده می شود. در این آزمایش کلی موارد و بیماری های مختلفی قابل تشخیص می باشد. از جمله این بیماری ها می توان به بدخیمی ها، کم خونی، مشکلات انعقادی و بیماری های عفونی و غیره اشاره نمود .

آزمایش cbc از جمله آزمایش هایی می باشد که در آزمایش کامل چکاپ درخواست می شود و با یک نمونه خون کم در ویال دارای ضد انعقاد آزمایش های مختلفی از آن انجام می شود که هر کدام می تواند ارزش تشخیصی بالایی برای پزشک داشته باشد.

2- آزمایش های کلیوی

از دیگر موارد موجود در آزمایش خون و آزمایش ادرار، آزمایش های کلیوی می باشد. در این آزمایش ها فاکتورهایی که می توانند عملکرد کلیوی فرد را مورد ارزیابی قرار دهند، بررسی می شوند. این فاکتورها اگر از طریق آزمایش خون باشد، شامل بررسی میزان کراتین و اوره خون می باشد و اگر از طریق ادرار باشد، شامل بررسی میزان و نحوه دفع موادی مثل قند، پروتئین، و حتی خون از ادرار می باشد. از آزمایش های کلیوی علاوه بر بررسی عملکرد کلیه، می توان برای تشخیص سنگ های ادراری و حتی احتمال آپاندیس و آزمایش قند نیز استفاده کرد. این آزمایش ها نیز جزو آزمایش های چکاپ کامل هستند و به صورت روتین در آزمایشگاه آنلاین آنی آزما قابل انجام می باشند.

3- آزمایش های کبدی

کبد به عنوان یکی از مهم ترین ارگان های بدن می باشد که وظایف مختلفی از جمله دفع سموم، کمک به متابولیسم بدن و غیره را بر عهده دارد. برای بررسی عملکرد صحیح این ارگان از آزمایش های کبدی استفاده می شود که یکی از آزمایش های موجود در آزمایش چکاپ کامل می باشد. آزمایش های کبدی شامل تست های مختلفی می باشد که مهم ترین آنها آنزیم های Alt و Ast و آلکالن فسفاتاز می باشد.

بررسی این آنزیم ها و مشاهده افزایش آنها می تواند بیانگر یک مشکل در کبد باشد. یکی از این مشکلات شامل کبد چرب می باشد که جزو مشکلات بسیار شایع در کشور ایران می باشد که می تواند عوارض جبران ناپذیری برای فرد به همراه داشته باشد.

4- آزمایش های هورمونی

تقریبا می توان گفت که مهم ترین تست های موجود در آزمایش چکاپ کامل شامل آزمایش های هورمونی می باشد. این آزمایش ها همان طور که از اسم آنها نیز مشخص است برای بررسی وضعیت هورمون های موجود در بدن کاربرد دارد. هورمون ها مواردی هستند که وظایف مختلفی از جمله تنظیم شرایط کلی بدن نسبت به وضعیت محیطی را بر عهده دارند. هر هورمون وظیفه اختصاصی بر عهده دارد و اختلال در هر یک از آنها می تواند کل بدن را تحت تاثیر قرار دهد.

یکی از نام آشناترین این آزمایش ها، آزمایش تیروئید می باشد. این هورمون متابولیسم بدن را تنظیم می نماید و بر سوخت و ساز سلول ها اثر می گذارد. از دیگر هورمون ها می توان به هورمون های جنسی، هورمون کورتیزول و هورمون رشد نیز اشاره کرد هر کدام یک وظیفه حیاتی را در بدن به عهده دارند.

5- آزمایش قند خون

از آزمایش قند خون برای بررسی احتمال ابتلا به بیماری دیابت و یا بررسی میزان تاثیر داروهای ضد دیابتی استفاده می شود. این آزمایش نیز جزو آزمایش های روتین چکاپ می باشد و معمولا در همه نسخه های مورد درخواست پزشک برای بیماران یک آزمایش قند خون نیز وجود دارد.

انواع مختلفی از آزمایش قند خون وجود دارد که هر کدام در شرایط خاص و برای اهداف خاص مورد درخواست پزشک قرار می گیرند. اولین و معمول ترین آزمایش قند خون، آزمایش قند خون ناشتا می باشد. برای انجام این آزمایش شما باید بین 10 تا 12 ساعت ناشتایی را رعایت نمایید. پس از آن قند خون دو ساعت بعد از صبحانه آزمایش می شود تا میزان تاثیر انسولین بر کاهش قند خون پس از صرف وعده غذایی مورد ارزیابی قرار بگیرد. از آزمایش HbA1C نیز برای بررسی قند خون 3 ماهه فرد و متوسط قند خون ذخیره شده در گلبول های قرمز استفاده می شود.

6- ویتامین ها و مواد معدنی

ویتامین ها و مواد معدنی موجود در خون یکی دیگر از آزمایش هایی است که می تواند در آزمایش چکاپ کامل توسط پزشک درخواست شود. ویتامین ها و مواد معدنی خون جزو مواد پایه و ضروری برای انجام بسیاری از واکنش های متابولیکی بدن می باشند و نبود آنها و کمبود هر یک از ویتامین ها و مواد معدنی می تواند آسیب شدیدی به بدن وارد نماید. از این رو بررسی مداوم ویتامین هایی مثل ویتامین د، اسید فولیک، ویتامین B12 و همچنین اندازه گیری مواد معدنی مختلف موجود در خون مانند زینک و کلسیم و سدیم و پتاسیم، در آزمایش چکاپ و به صورت دوره ای، می تواند در تعیین کمبود های بدن نقش داشته و ما را در رفع این کمبود ها راهنمایی کند.

پوکی استخوان، مشکلات عضلانی و قلبی، مشکلات کلیوی، مشکلات عصبی و بیماری های این چنینی در اندام های مختلف بدن، از جمله مشکلاتی می باشد که در اثر کمبود این مواد می تواند در بدن ایجاد شود.

7- آزمایش های ویروسی و عفونی

یکی از شایع ترین بیماری هایی که افراد مختلف می توانند به آن مبتلا شوند، بیماری های عفونی و ویروسی می باشد. عوامل عفونی مثل باکتری ها، انگل ها، قارچ ها و ویروس ها جزو ارگانیسم هایی هستند که می توانند باعث ایجاد بیماری های مختلف و گاها خطرناک برای فرد شوند.

محیط اطراف ما دارای میکروارگانیسم هایی می باشد که می توانند در صورت مساعد بودن شرایط باعث ایجاد بیماری در فرد شوند. باکتری ها جزو متنوع ترین ارگانیسم هایی هستند که باعث ایجاد بیماری های مختلف در ما می شوند.

ویروس هایی مثل ویروس ایدز، هپاتیت و همچنین برخی ویروس ها مثل ویروس روبلا و توکسوپلاسما و سایتومگالوویروس که در دوران بارداری می توانند باعث ایجاد مشکلاتی برای جنین شوند نیز از جمله این عوامل عفونی می باشند. عوامل انگلی نیز به خصوص در کودکان باعث ایجاد مشکلات گوارشی و عدم رشد مناسب می شوند.

نمونه ادرار برای بررسی سیستم دفعی بدن و همچنین نحوه عملکرد کلیه یا احتمال ابتلا به بیماری های عفونی مثل عفونت مجاری ادراری درخواست می شود. فاکتورهای مختلفی در نمونه ادرار آزمایش چکاپ بررسی می شوند که هر کدام می تواند علامت و نشانه ای برای ابتلا به بیماری های کلیه و مجاری ادراری باشد. ضمن اینکه سیستم کلیوی و دفع مواد اضافی از بدن به عنوان عامل منعکس کننده از مواد و فاکتورهای خونی می باشد که مقادیر اضافی آنها از طریق ادرار دفع می شود. برای مثال مقادیر بالای قند خون می تواند از طریق ادرار و کلیه دفع شود. در حالت عادی عوامل ضروری مثل قند و پروتئین نباید از طریق ادرار دفع شود، ولی در صورت بروز بیماری و افزایش این موارد در خون، مقادیر اضافی آنها از طریق ادرار دفع می گردد.

شرایط آزمایش چکاپ کامل 

به طور معمول آزمایش چکاپ در برخی شرایط به آمادگی های قبلی نیاز دارد که شما با دستور پزشک و یا با راهنمایی آزمایشگاه، موظف به رعایت آنها می باشید. به عنوان مثال بسته به آزمایش های درخواستی توسط پزشک و آزمایشگاه شما باید:

•    برای حدود 12 ساعت از خوردن و آشامیدن مواد غذایی خودداری کرده و به صورت ناشتا نمونه خون خود را بدهید. خوردن آب در این گونه موارد مشکلی ندارد اما به غیر از آب شما نباید چیزی بخورید یا بیاشامید.

•    قبل از انجام آزمایش، از خوردن برخی داروهای خاص باید پرهیز شود. این داروها می توانند بر نتایج نهایی آزمایش تاثیر بگذارند. نمونه ای از این داروها می توان به داروهای هورمونی یا داروهای آنتی بیوتیک اشاره نمود.

•    در خصوص نمونه ی ادرار باید توجه شود ادرار صبحگاهی (اولین ادرار بعد بیدار شدن) مد نظر است.

•    برخی آزمایش های خاص مثل آزمایش پرولاکتین باید در شرایط ویژه و بدون استرس مثل 3 ساعت بعد از بیداری انجام شوند.

رعایت نکات توصیه شده در آزمایش چکاپ ضمن اینکه باعث دقیق تر شدن جواب های آزمایش شما می شود، بلکه از تکرار و هدر رفت انرژی و زمان فرد و کادر آزمایشگاه نیز جلوگیری می نماید.